Draaiende tollen op het World Wide Web (WWW)

Knut Hegna, Oslo
[De Vlaamse Houtdraaier, Vol.7(1998), nr 4, s. 28,29,39.]

De redactiesecretaris van dit blad heeft me gevraagd om een paar woorden te schrijven over tollen. (Hoe komt hij op het idee?). Het zit zo. Sinds een drietal jaren verzorg ik een pagina over tollen op het WWW en sinds tien jaar verzamel ik ze van overal ter wereld. Zelf ben ik niet zo'n reiziger, maar mijn vrienden en familieleden denken wel eens aan mij als ze op reis zijn, en zo is mijn verzameling gegroeid en nu dekt ze de vier frote groepen van tollen. Waarom is het zo'n fascinerend stukje speelgoed? Het eerste dat in mij opkomt, is dat het een stukje magie is. Wanneer je het op de grond plaatst valt het gewoon om. Als je het op de grond plaatst wanneer het draait dan blijft het staan!! Wetenschappers hebben reeds boeken geschreven over dit "gyroscopisch" effect. Schepen op zee gebruiken het om hun koers te vinden.

Ten tweede is het een zeer eenvoudig stuk speelgoed, je kan eigenlijk bijna alles doen draaien, een steen, of een stuk hout. En wanneer hij symmetrisch is, met een laag zwaartepunt en een goed design, dan kan het gyroscopisch zo groot zijn dat hij zelfs op een speldekop kan draaien.

Ten derde is het een zéér oud stuk speelgoed, zelfs duizenden jaren oud. Het is gevonden op oude Griekse vazen en oud beeldhouwwerk over de ganse wereld verspreid.

En zo ontving if een E-mail van uw redactiesecretaris die me uitnodigde mee te werken ann uw blad. Ik kon de uitnodiging niet weerstaan daar ik reeds met meerdere houtdraaiers en verenigingen kontakten heb. Ik ben tot de bevinding gekomen dat ik niet de enige den die belang stelt in tollen (toppen), integendeel zelfs, en velen van hen zijn leden van houtdraai verenigingen.

Ik besluit hierbij met het voorstellen van enkle tollen gemaakt door Noorse draaiers.

De eerste is eigelijk een spel. Herd werd gemaakt door Helge Hollund die een beroeps draaier is in Noorwegen. Het spel bestaat uit een kom met 12 gaten op de omtrek binnenin. De gaten zijn genummerd. Er zijn ook 12 kleine balletjes die in de gaten passen. U start het spel door de balletjes in de kom te leggen en er dan een tol in te doen draaien. De balletjes beginnen rond de vliegen en vallen eventueel in de gaten. Als de tol stopt kunt u uw punten tellen en dit volgens verschillende methoden.

De volgende tollen zijn gemaakt door Ellen Øygarden. Zij versiert haar tollen met traditionele Noorse rozenpatronen. Twee van de tollen hebben een traditionele vorm, maar de derde is een bijzondere. Hij bestaat uit twee delen, een deel is de tol die in een gat van het andere deel past. Om te starten hou je het tweede deel vast en trekt aan het koord. Het eerste deel komt dan uit het gat en begint te draaien met de zware kop naar boven !! De naam van deze tol is "Galne Gunnar" hetgeen in het Nederlands "gekke Gunnar" betekent. Gunnar is een gebruikelijke voornaam in Noorwegen.

Tenslotte, bedenk dat u bovenop de grootste tol staat. De aarde. Met hartelijke dank vanwege de redactie voor zijn hulp. U vindt de web-site op het volgende adres: http://www.ifi.uio.no/~knuthe/top/snurre.html. Samen met de adressen van Helge Hollund en Ellen Øygarden.